Wat je moet weten over Neisseria meningitidis, de bacterie die meningitis door meningokokken veroorzaakt
Meningitis door meningokokken is zeldzaam, maar kan zeer ernstig verlopen. De oorzaak is een bacterie genaamd Neisseria meningitidis, die in sommige gevallen een ontsteking van de hersenvliezen (meningitis) of een ernstige bloedvergiftiging (sepsis) kan veroorzaken. Iedereen kan de ziekte oplopen, maar vooral baby’s, peuters en jonge kinderen zijn extra kwetsbaar.1
In deze blog leggen we uit hoe de bacterie zich verspreidt, waarom sommige personen drager zijn zonder ziek te worden en waarom anderen wél ernstig ziek kunnen worden. Ook bespreken we de verschillende types meningokokken en hoe vaccinatie kan helpen beschermen.1
Wat is Neisseria meningitidis?
Neisseria meningitidis, ook wel meningokok genoemd, is een bacterie die bij sommige mensen in de neus- en keelholte voorkomt zonder dat ze daar zelf ziek van worden. Deze mensen zijn dragers en kunnen de bacterie ongemerkt aan anderen overdragen. Geschat wordt dat ongeveer 10% van de mensen op enig moment drager is van de bacterie. De duur van het dragerschap varieert meestal van enkele dagen tot maanden. In zeldzame gevallen kan de bacterie in de bloedbaan terechtkomen, of zelfs de bloed-hersenbarrière passeren en zich naar de hersenen verspreiden. Door deze infectie kan eningitis (hersenvliesontsteking) of sepsis (ernstige bloedvergiftiging) ontstaan.1,2
Hoe verspreidt de bacterie zich?
De bacterie verspreidt zich via speekseldruppeltjes, bijvoorbeeld door hoesten, niezen, zoenen of nauw contact met een besmette persoon. Omdat baby’s en jonge kinderen vaak dicht bij elkaar spelen en veel fysiek contact hebben, lopen ze een verhoogd risico om besmet te raken.1,3
Niet iedereen die de bacterie draagt, wordt ziek. In de meeste gevallen kan het immuunsysteem de bacterie tegenhouden, maar bij anderen kan de bacterie invasief worden, zich razendsnel vermenigvuldigen en ernstige schade aanrichten.1
Welke types meningokokken zijn er?
Er bestaan verschillende typen meningokokkenbacteriën. De meest voorkomende en gevaarlijke zijn:2-4
- Meningokokken type A
- Meningokokken type B
- Meningokokken type C
- Meningokokken type W
- Meningokokken type Y
Deze types kunnen dus soms een ernstige ziekte veroorzaken, vooral bij baby’s, jonge kinderen en tieners.2-4
Waarom zijn baby’s en jonge kinderen extra kwetsbaar?
Het immuunsysteem van baby’s en jonge kinderen is nog in ontwikkeling. Daardoor kunnen ze moeilijker bacteriën en virussen bestrijden waarmee ze voor het eerst in aanraking komen. De meningokokkenbacterie wordt ook vaker overgedragen bij deze leeftijdsgroepen omdat ze in nauw contact met elkaar leven in crèches of scholen. Ze delen bovendien vaker speelgoed, eten of drinkbekers met elkaar waardoor speekseldruppeltjes verspreid kunnen worden.2-4 Omdat meningitis door meningokokken zo snel kan escaleren, is vroege herkenning en preventie essentieel.1,5
Hoe kun je je kind helpen beschermen?
De meest effectieve manier om meningitis door meningokokken te helpen voorkomen, is vaccinatie.1 Vaccins helpen het immuunsysteem om de bacterie te herkennen en aan te vallen voordat deze schade kan aanrichten.6
Geen enkel vaccin helpt beschermen tegen alle vijf de meest voorkomende meningokokkenserogroepen tegelijk. Bespreek met je (kinder)arts welke vaccinaties beschikbaar zijn en of je kind voldoende beschermd is tegen meningitis door meningokokken. Lees in deze blog meer over preventieve maatregelen tegen deze ernstige ziekte.
Wil je meer weten over hoe je je kind kunt helpen beschermen? Lees verder op Samen Tegen Meningitis of neem contact op met je (kinder)arts.
Referenties
1. World Health Organization (WHO), 2023. Meningitis. Factsheet.
2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), 2024. Pink Book Chapter 14: Meningococcal disease.
3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), 2024. Risk Factors for Meningococcal Disease.
4. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), 2022. Surveillance Atlas of Infectious Diseases. Invasive meningococcal disease.
5. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), 2024. About Meningococcal Disease.
6. World Health Organization (WHO), 2024. Questions and answers. Vaccines and immunization: what is vaccination?
NP-BE-MNU-WCNT-250003 - Maart 2025
